بازتوانی پس از جراحی های ارتوپدی در منزل از روند درمان و بازگشت بیمار به زندگی عادی است. بسیاری از
بیماران پس از ترخیص از بیمارستان، نیاز به ادامهی مراقبتها و تمرینات در منزل دارند تا از سفتی مفاصل، تحلیل
عضلانی و اختلال در راه رفتن جلوگیری شود. این موضوع بهویژه در افرادی که تحت عملهای ارتوپدی مانند تعویض
مفصل، درمان شکستگی، آرتروسکوپی یا سایر آسیبهای استخوانی قرار گرفتهاند، اهمیت بیشتری دارد.اجرای صحیح
برنامهی بازتوانی در منزل با نظارت پرستار و فیزیوتراپیست میتواند مدت نقاهت را کوتاهتر کرده و کیفیت زندگی
بیمار را بهطور قابل توجهی افزایش دهد. در این میان، بازتوانی پس از جراحیهای ارتوپدی در منزل نقش ویژهای ایفا
میکند، زیرا بیمار میتواند در محیطی آرام، آشنا و ایمن روند بهبودی خود را طی کند و همکاری بیشتری با تیم درمانی داشته باشد.
اهداف بازتوانی پس از جراحی های ارتوپدی در منزل
1. افزایش دامنه حرکتی مفصل جراحی شده
2. کاهش درد و التهاب
3. پیشگیری از خشکی، لخته خونی و آتروفی عضلات
4. بازگرداندن استقلال حرکتی و فعالیت روزمره 5. بهبود روحیه و کاهش اضطراب بیمار پس از عمل
اصول کلی مراقبت پس از جراحی
۱. پیروی دقیق از دستورات پزشک
داروهای ضد درد، ضد انعقاد و آنتیبیوتیکها باید طبق نسخه و در زمان مقرر مصرف شوند. در صورت بروز تب، تورم
غیرطبیعی یا ترشح از محل جراحی، باید فوراً با پزشک تماس گرفته شود.
۲. کنترل وضعیت زخم
پانسمان باید خشک و تمیز نگه داشته شود.
پرستار آموزشدیده میتواند طبق پروتکل، تعویض پانسمان را در منزل انجام دهد.
شستوشوی محل جراحی فقط با اجازه پزشک مجاز است.
۳. مراقبت از گردش خون
بالا نگه داشتن اندام جراحیشده (مثلاً با بالش نرم) به کاهش تورم کمک میکند.
استفاده از جوراب ضد آمبولی یا حرکات پمپی مچ پا برای پیشگیری از ترومبوز وریدی (DVT) توصیه میشود.
تمرینات پایه ای بازتوانی در منزل
تمرینات دامنه حرکتی (Range of Motion)
هدف: جلوگیری از خشکی مفصل.
حرکت دادن ملایم مفصل در دامنهی بدون درد، با راهنمایی فیزیوتراپیست.
در مفصل زانو یا لگن، ابتدا حرکات خم و باز شدن ملایم در حالت نشسته یا درازکش انجام میشود.
تمرینات تقویتی (Strengthening)
هدف: بازسازی قدرت عضلات اطراف مفصل.
انقباض ایزومتریک عضله چهارسر ران: در حالت خوابیده، زانو صاف و عضلات ران را ۵ ثانیه منقبض کنید، سپس رها
کنید. بلند کردن مستقیم پا (SLR): در بیماران تعویض مفصل ران یا زانو با مجوز پزشک
تمرینات تعادلی و راه رفتن
با استفاده از واکر یا عصا تمرین راه رفتن انجام میشود.
فیزیوتراپیست به بیمار میآموزد چگونه وزن بدن را به تدریج روی اندام جراحیشده منتقل کند. تمرین بالا و پایین رفتن
از پله تنها پس از تأیید پزشک مجاز است
مراقبت پرستاری در منزل
پرستار توانبخشی میتواند خدمات زیر را بهصورت منظم ارائه دهد:
پایش علائم حیاتی (فشار خون، دما، ضربان قلب)
بررسی زخم و علائم عفونت
کنترل درد با روشهای غیر دارویی (کمپرس سرد، وضعیت مناسب اندام)
آموزش خانواده درباره نحوه کمک به بیمار در جابجایی ایمن
محیط مناسب برای بازتوانی پس از جراحی های ارتوپدی در منزل
محیط باید ایمن، روشن و بدون مانع باشد.
فرشها و سیمهای اضافی جمعآوری شوند تا احتمال زمینخوردن کاهش یابد.
ارتفاع تخت و صندلیها باید متناسب با شرایط حرکتی بیمار تنظیم شود.
سرویس بهداشتی باید دستگیره یا میله کمکی داشته باشد.
تغذیه و سبک زندگی
تغذیهی مناسب در ترمیم استخوانها و عضلات اهمیت زیادی دارد:
مصرف کافی پروتئین، کلسیم، ویتامین D و روی توصیه
میشود.
نوشیدن مایعات زیاد و پرهیز از مصرف سیگار به بهبود زخم کمک میکند.
نکات روانی و انگیزشی
دوران نقاهت گاهی با احساس ناتوانی و اضطراب همراه است. گفتوگو، تشویق به استقلال و برنامهریزی روزانه برای
تمرینات، نقش مؤثری در حفظ انگیزه و روحیه بیمار دارد.
جمعبندی
بازتوانی در منزل پس از جراحیهای ارتوپدی، پلی حیاتی میان درمان بیمارستانی و بازگشت به زندگی فعال است.
اجرای صحیح تمرینات تحت نظارت فیزیوتراپیست، مراقبت پرستاری منظم و حمایت خانواده میتواند روند بهبودی را
تسریع کند، از عوارض پس از عمل پیشگیری نماید و استقلال حرکتی بیمار را بازگرداند
