تغذیه مناسب در دوران ناتوانی و بازتوانی نقش حیاتی در تسریع روند بهبود، حفظ عملکرد اندامها و پیشگیری از عوارض ثانویه دارد. بدن بیمار برای ترمیم بافتها، مقابله با عفونتها و بازیابی انرژی، نیازمند دریافت کافی مواد مغذی است. بیتوجهی به رژیم غذایی در این دوران میتواند موجب ضعف سیستم ایمنی، تأخیر در ترمیم زخمها و کاهش توان حرکتی و شناختی شود.
نیازهای تغذیه ای در دوران ناتوانی
1. پروتئینها:
برای ترمیم بافتهای آسیبدیده، حفظ توده عضلانی و جلوگیری از زخم بستر ضروری اند. منابع مناسب شامل
گوشت سفید، تخممرغ، لبنیات کم چرب، حبوبات و ماهی هستند.
2. کربوهیدراتها:
تأمین کنندهی انرژی اصلی بدن در دوران نقاهت اند. مصرف غلات کامل، سبزیجات و میوهها بهجای قندهای ساده توصیه می شود تا از نوسانات قند خون جلوگیری گردد.
3. چربیها:
چربی های مفید مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها به عملکرد مغز و جذب ویتامین های محلول در چربی کمک میکنند.
4. ویتامینها و مواد معدنی:
ویتامین C و روی (Zinc) در ترمیم زخمها نقش دارند.
ویتامین D و کلسیم برای سلامت استخوانها ضروریاند.
ویتامین B12 و آهن از بروز کمخونی و ضعف عمومی پیشگیری میکنند.
چالش های تغذیه ای بیماران ناتوان
کاهش اشتها به دلیل داروها یا افسردگی
اختلال در بلع (Dysphagia) در بیماران سکته مغزی یا نورولوژیک
محدودیت حرکتی که باعث کاهش سوختوساز و افزایش خطر چاقی می شود.
وابستگی به دیگران برای تغذیه در بیماران بستری یا کم توان در این موارد، ارزیابی وضعیت تغذیه ای توسط کارشناس تغذیه و همکاری نزدیک خانواده اهمیت ویژه ای دارد.
مراقبت های تغذیهای در منزل
1. تنظیم رژیم فردمحور:
برنامهی غذایی باید بر اساس نوع بیماری، سطح فعالیت، وزن و وضعیت عمومی بیمار تنظیم شود.
2. وعدههای کمحجم و متعدد:
در بیماران کم اشتها یا با اختلال بلع، تقسیم غذا به وعدههای کوچک و نرم پز به جذب بهتر کمک میکند.
3. تأمین مایعات کافی:
کمآبی (Dehydration) یکی از مشکلات شایع بیماران بستری است که باید با مصرف مایعات شفاف و سوپهای سبک برطرف شود.
4. نظارت بر وزن و وضعیت عمومی:
کنترل وزن، فشار خون و سطح قند خون بهصورت هفتگی توسط خانواده یا پرستار ضروری است.
5. رعایت بهداشت مواد غذایی:
برای بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، شست و شوی کامل سبزیجات، پخت کامل گوشت و نگهداری صحیح مواد غذایی اهمیت زیادی دارد.
نقش تیم درمان در مراقبت تغذیه ای
در مراکز حرفهای مانند رها درمان، تیم تغذیه و پرستاری با همکاری پزشک و فیزیوتراپیست، برنامهای جامع برای تغذیه بیمار طراحی میکنند. این برنامه علاوه بر بهبود وضعیت جسمی، به کنترل عوارض دارویی، تقویت سیستم ایمنی و ارتقای کیفیت زندگی بیمار کمک میکند.
نتیجهگیری
تغذیه در دوران ناتوانی بخشی از درمان است، نه صرفاً یک نیاز روزمره. رعایت رژیم غذایی مناسب، نظارت مداوم خانواده و راهنمایی کارشناسان تغذیه، مسیر بازگشت بیمار به زندگی عادی را کوتاهتر و ایمنتر میسازد. مرکز رها درمان با ارائه خدمات مشاوره و مراقبت تغذیهای در منزل، گامی مؤثر در ارتقای سلامت بیماران ناتوان و بستری برداشته است
